Eksperyment dr Roberta Cook’a

Eksperyment dr Roberta Cook’a –analiza zachowań koni

Eksperymentu dokonano w październiku 2008 roku, na międzynarodowej konferencji Certified Horseman's Association. Polegał on na ilościowym porównaniu zachowań czterech koni podczas jazdy z ogłowiem wędzidłowym, a ogłowiem bezwędzidłowym - bitless bridle - zaprojektowanym przez dr Cook’a. W celu dokładnego przeanalizowania doświadczenia wykorzystano artykuł umieszczony w Equine Veterinary Journal (2009) oraz filmy przedstawiające cały proces eksperymentu. Wszystkie te informacje zostały udostępnione na stronie internetowej dr Cook’a.

Do przeprowadzenia eksperymentu użyto czterech koni, na co dzień pracujących w szkółkach jeździeckich (Tabela 3). Żaden z nich nie jeździł wcześniej w bitless bridle.

Tabela 3. Wiek, umaszczenie, rasa, płeć, czas użytkowania koni w szkółce [4]

Lp.	Imię	Wiek (lata)	Umaszczenie	Rasa lub rodzaj	Płeć	Długość użytkowania w szkółce
1	Doc	12	Kasztanowaty	Thoroughbred	Ogier	3 lata
2	Rio	7	Kary	Paint	Ogier	4 lata
3	Chivas	11	Kasztanowaty	Appaloosa	Ogier	5 lat
4	Emmy	12	Siwy	Thoroughbred	Klacz	5 miesięcy

Charakterystyka koni:

Lp.
1	Koń „odratowany”; nerwowy; nie może być zaciągany; ma wrażliwą głowę, zwłaszcza w okolicach uszu; ciężki do okiełznania.
2	Koń nadający się dla dzieci; bierze udział w miejscowych zawodach; potrafi skakać na rozpiętość 8 stóp.
3	Koń „odratowany”; po karierze na WKKW; u poprzednich właścicieli leczony był z EPM; ciągle utrzymuje sztywno głowę i szyję; skacze gwałtownie, ale leniwie.
4	Być może koń po karierze wyścigowej; bardzo wrażliwy; potrzebuje dobrej ręki; ma tendencję do pośpiechu, zwłaszcza w galopie; podczas jazdy sztywny na bokach.

Jeźdźcy, którzy dosiadali koni byli certyfikowanymi instruktorami jazdy konnej (Certified Horseman's Association) 3 stopnia, lub wyżej. Każdy z zawodników został przydzielony do jednego konia, gdzie dwóch z nich nigdy nie jeździło przy użyciu bitless bridle (crossunder bitless bridle: Rys.2). Najpierw jeżdżono na ogłowiu z wędzidłem, a zaraz po na bitlles bridle. Reszta zmiennych w przeprowadzanym eksperymencie pozostała stała dla każdego z doświadczeń.

Rys.2 Crossunder bitless bridle -krzyżujące ogłowie bezwędzidłowe. Strona boczna i brzuszna. Objaśnienie: Prawa ręka ciągnąca za wodzę (gruba strzałka) powoduje bezbolesny ucisk na skórze po bocznej, lewej stronie głowy (wąskie strzałki A-E). By zwolnić lub zatrzymać konia, działamy dwustronnie wodzami, przerywanym ruchem, wtedy paski dotykają całą głowę. W żadnym momencie ucisk pasków na skórze (zaznaczone ciemniejszym kolorem) nie wywołuje bolesnej presji, ale działa delikatnie. Ucisk zmniejsza się w kierunku od E do A [4]

Przeprowadzony test miał charakter wysiłkowy i składał się z 27 faz. W każdej z tych faz koń musiał zrobić określone zadanie nadane mu przez jeźdźca. Konie przechodziły przez test dwa razy, po zakończeniu jednego od razu po nim rozpoczynano drugi. Każde taki test trwał około 4 minut, co oznacza, że łącznie konie były badane przez około 8 minut (Tabela 4). Eksperyment został przeprowadzony w krytej hali, w jednakowych warunkach środowiskowych.

Motorykę koni oceniała sędzia z 25-letnim doświadczeniem w sędziowaniu konkurencji ujeżdżenia i innych konkurencji jeździeckich. Podczas eksperymentu oceniała ona konie na każdym etapie, punktując przejścia od 0 do 10. Pisemnie zarejestrowano komentarze oraz ocenę. Także podczas badań dołączono do ubrania sędzi mikrofon, by uzyskać ścieżkę dźwiękową do nagranego filmu (dostęp na stronie: http://www.bitlessbridle.com/cat/Video.html), a chronometrażysta czuwał nad normowaniem poszczególnych faz.

Tabela 4. Test wysiłkowy i arkusz ocen. Komentarze i wyniki sędziego zostały przedstawione na podstawie przejazdu pierwszego konia [4]

		Wędzidło		Ogłowie bezwędzidłowe
Faza	Sek.	Komentarz sędziego*	Ocena	Komentarz sędziego*	Ocena
Zatrzymanie	10	Przyciśnięcie wędzidła, otwarcie pyska.	4	Brak wędzidła, mocniejszy kontakt	5
Stęp	20		5	Pysk nieruchomy	5
Zatrzymanie	5	Powolne zatrzymywanie się	4	Dużo spokojniejszy w pysku	6
Cofanie	5	Uniesienie głowy, otwarcie pyska	3	Znacznie poprawione, koń utrzymuje cofanie	8
Stęp	5	Otwarcie pyska	4	Znacznie poprawione, głowa delikatnie podskakuje	7
Kłus roboczy	10	Dość szybki, wygięcie na zewnątrz	4	Bardziej łagodnie w kłusie	7
Kłus skrócony	10	Nierzeczywista różnica w kłusie	3	Widać różnicę, odpowiedź na rękę bez oporu	7
Kłus roboczy	10	Reakcje na niewygodę, otwarcie pyska, wygięcie głowy	4	Widać różnicę, dużo bardziej zrównoważony	7
Stęp/zatrzymanie	5	Powolne, idzie do przodu	4	Dużo lepiej	8
Stęp	5		4	Nie jest tak zrównoważony	6
Kłus roboczy	10	Na przodzie, uniesienie głowy	3	Bardziej regularny, trochę za szybki	6
Kłus wyciągnięty	10	Bardzo niewygodny, podnoszenie głowy do góry i jej wygięcie	4	Trochę bardziej regularny	6
Kłus roboczy	10	Bardziej wygodny	5		-
Stęp/zatrzymanie	5		4	Ładne zatrzymanie, bardzo zrównoważone	8
Stęp i kłus	5	Głowa wygięta na zewnątrz, niewygodne	3	Powinien mieć trochę lepsze ustawienie	5
Galop roboczy	10	Wygięcie na zewnątrz, przejście do kłusa	4	Polepszony, brak ugięcia na zewnątrz	8
Galop skrócony	10		4	Prawidłowe wygięcie, pysk nieruchomy	8
Galop roboczy	10	Poruszanie głową i szyją  przez wędzidło	4		-
Kłus/stęp/zatrzymanie	5	Otwarcie pyska	2	Płynne przejście, bardzo solidne i ładne	8
Zatrzymanie	5	Otwarcie pyska	2		8
Cofanie	5	Mocno cofnięte wędzidło, niewygodne, otwarcie pyska	2	Pysk absolutnie nieruchomy	8
Stęp i kłus	5	Otwarcie pyska, wygięcie na zewnątrz	2	Nie tak zrównoważony	7
Galop roboczy	10	Podrzucanie głowy	2	Zaokrąglony, podąża  na kontakcie w odpowiednim kierunku	9
Galop wyciągnięty	10	Nierówny kontakt ze względu na ruch głowy	3	Ładne wydłużenie, utrzymuje to samo tempo	8
Galop roboczy	10		3		6
Kłus/stęp/zatrzymanie	5	Ciągle otwarty pysk, wędzidło lepiej	4	Bardzo ładnie, jestem pod wrażeniem	9
Zsiadanie	5	W dużej niewygodzie	5		-
Suma	220		95		170
Średnia			3.5		7.08
Zawartość procentowa			35		71

* w wyniku tłumaczenia terminologii ujeżdżeniowej z języka angielskiego, znaczenie komentarzy sędziego mogło ulec drobnym zmianom

Zmiana uzdy na bezwędzidłową nie wpłynęła negatywnie na zachowanie koni. Jak pokazują wyniki, zastosowanie bitless bridle zaskakująco wpłynęło na poprawę komunikacji i uzyskanie wyższych ocen w notach sędziowskich. Średnia ocena z przejazdów koni z wędzidłem wyniosła 3,7, konie z bitless bridle uzyskały średnią ocenę 6,4. Oznacza to, iż w przeciągu 4 minut uzyskano poprawę z przejazdu o nocie „dość złej” na notę „zadawalającą”. W przeliczeniu poprawa reakcji na komunikaty jeźdźca wyniosła od 45 do 109%, średnio około 75% (Tabela 5).

Tabela 5. Średnie wyniki dla 4 koni z 27 etapów każdego testu [4]

Lp.	Wędzidło	Bitless bridle	% poprawy
1	3,38	7,08	109,47
2	4,04	6,37	57,67
3	3,04	5,96	96,05
4	4,30	6,26	45,58
Średnia:	3,69	6,42	75,19